ŁUKASZOWCY. Pokaz jednego obrazu
Dzieło, które zaprezentujemy, należy do cyklu wielkoformatowych płócien przedstawiających sceny z dziejów Polski, które były eksponowane w Sali Honorowej Pawilonu Polskiego na Wystawie Światowej w Nowym Jorku, otwartej w 1939 roku. Po wybuchu II wojny światowej obrazy pozostały w USA. O wielkim powrocie dzieł Łukaszowców, po prawie 84 latach, usłyszała cała Polska w 2022 roku. Jeden z nich będzie można oglądać w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce, tylko przez dwa tygodnie, od 6 do 23 kwietnia.
Cykl siedmiu obrazów ukazujący dzieje Polski został namalowany w 1938 roku w Kazimierzu nad Wisłą przez 11 artystów, którzy należeli do grupy Bractwo Świętego Łukasza i dlatego zwano ich potocznie Łukaszowcami. Byli to: Bolesław Cybis, Bernard Frydrysiak, Jan Gotard, Aleksander Jędrzejewski, Eliasz Kanarek, Jeremi Kubicki, Antoni Michalak, Stefan Płużański, Janusz Podoski, Tadeusz Pruszkowski, Jan Zamoyski.
Pawilon Polski na Wystawie Światowej w Nowym Jorku uroczyście otwarto 3 maja 1939 roku. Jego program miał podkreślać, że Polska ma długą historię państwową, bogate tradycje demokracji i tolerancji, a przez wieki odgrywała ważną rolę w Europie. Ekspozycja miała pokazać również osiągnięcia II Rzeczypospolitej i jej nowoczesność. Kluczową rolę w historycznej części owej narracji odgrywały obrazy Łukaszowców, zawieszone w Sali Honorowej.
Wybuch II wojny światowej uniemożliwił dalsze finansowanie Pawilonu Polskiego z funduszy rządowych. Po zamknięciu wystawy i likwidacji pawilonu, pod koniec 1940 roku, jego komisarz generalny Stefan Ropp sprzedał część obiektów, żeby uregulować zobowiązania finansowe. Obrazy Łukaszowców ostatecznie przekazał jezuickiej uczelni Le Moyne College w Syracuse, w stanie Nowy Jork, gdzie pracował jako wykładowca. Od tego czasu prezentowano je w budynku tamtejszej biblioteki.
Wieloletnie działania polskich władz państwowych, dyplomatów, przedstawicieli Polonii na rzecz powrotu obiektów z Le Moyne College do Polski zostały uwieńczone sukcesem w 2022 roku. Dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Muzeum Historii Polski, a także przedstawiciela Polonii Petera Obsta - jedenaście dzieł stało się własnością Skarbu Państwa. Docelowo wszystkie znajdą się na ekspozycji stałej w nowym budynku Muzeum Historii Polski na Cytadeli warszawskiej.
Dzięki dobrej współpracy z Dyrekcją Muzeum Historii Polski oraz Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, do Warki przyjedzie obraz „Konstytucja 3 Maja. Rok 1794”.
Obok obrazu będzie można zobaczyć jeden z pierwodruków Ustawy Rządowej z 3 maja 1791 roku, ze zbiorów Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce. Na ekspozycji zostanie przybliżona również historia grupy artystycznej Bractwo Świętego Łukasza oraz Polskiego Pawilonu na Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 roku.
Wernisaż odbędzie się 6 kwietnia. Wystawę będzie można zwiedzać do 23 kwietnia, od wtorku do niedzieli, także w drugi dzień świąt - Poniedziałek Wielkanocny. Zapraszamy.
ŁUKASZOWCY. Pokaz jednego obrazu.
6 – 23 kwietnia 2023 roku
Organizator:
Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce
Partner: Muzeum Historii Polski
Inf. Muzeum im. K. Pułaskiego